CÙNG ĐỐI THOẠI VỚI CHUYÊN GIA VŨ THẾ THÀNH VỀ VẤN ĐỀ ĐỒ NHỰA DÙNG MỘT LẦN - ĐỘC HAY KHÔNG ĐỘC?

Hỏi: Xin ông cho biết, có phải tất cả đồ nhựa dùng một lần như hộp xốp, ly nhựa, đĩa nhựa,… đựng thực phẩm, đều được làm từ nhựa polystyrene phải không ạ?

Chuyên gia Vũ Thế Thành: Phần lớn các loại đồ nhựa dùng một lần trên thị trường đều được làm từ nhựa polystyrene, viết tắt là PS, đánh số 6, thường là loại trong suốt, cứng và giòn, dễ thấy nhất là ly nhựa cà phê "take away", nhưng không phải là tất cả. Các chai nhựa chứa nước tinh khiết, nước trái cây, nước ngọt xài một lần rồi bỏ thường được làm từ nhựa polyethylene terephthalate, hay còn gọi là nhựa PET hoặc PETE, ký hiệu là số 1, loại này khá an toàn.

Nhựa PS còn có loại khác là xốp trắng thường được dùng để đựng cơm, thức ăn mang đi. Loại này rất nhẹ vì có cấu tạo 95% là không khí và 5 % là nhựa PS. Loại này còn được gọi là nhựa giãn nở EPS (Expanded PS).

Tên gọi này xuất phát từ quy trình công nghệ sản xuất ra nó, khí sẽ được trộn vào nhựa, đến bước tạo hình, nhựa sẽ giãn nở theo khí thoát ra và tạo nên độ xốp. Hộp xốp trắng mà chúng ta thấy hằng ngày thấy rất dễ bị nứt, bể và xé rách.

Hỏi: Vậy loại nhựa PS này có gây hại gì cho người sử dụng không, thưa ông?

Chuyên gia Vũ Thế Thành: Cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) và Cơ quan về An toàn Thực phẩm của Châu Âu (EFSA) đã thử nghiệm nhiều lần và đưa ra kết luận là nhựa PS an toàn.

Hỏi: Đã có những thông tin cảnh báo về việc nhựa PS có thể giải phóng hóa chất monostyren, một độc chất có thể phá hủy tế bào gan. Ngoài ra, loại nhựa này còn được cảnh báo là có khả năng gây ung thư, ông nghĩ sao về những thông tin này?

Chuyên gia Vũ Thế Thành: Rất nhiều phân tử styrene thông qua phản ứng trùng hợp tạo thành nhựa PS. Styrene cũng chính là monostyrene. Loại nhựa này thì không độc, nhưng styrene lại là một chất độc. Ngoài ra, cơ quan Nghiên cứu về Ung thư Quốc tế cũng đã xem styrene là chất có thể gây bệnh ung thư ở người.

Và styrene có thể bị thôi vào thức ăn khi dùng nhựa PS để đựng thực phẩm. Tuy nhiên hàm lượng styrene thôi nhiễm vào thực phẩm không đáng kể so với ngưỡng giới hạn cho phép. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh điều này. Nếu không thì những hộp xốp này đã gặp rắc rối với FDA và EFSA rồi.

Hỏi: Nếu PS an toàn thì tại sao một số nước trên thế giới như Mỹ, Canada, Pháp lại ban hành lệnh cấm sử dụng những vật dụng làm từ nhựa PS, thưa ông?

Chuyên gia Vũ Thế Thành: Nhựa PS rất khó phân hủy nên dễ gây tổn hại môi trường. Còn nếu đốt thì chất thải của nó sản sinh ra hơn 50 chất độc hại. Ngoài ra, khi động vật ăn phải rác thải nhựa thì những hóa chất độc hại sẽ theo động vật chim, cá, mực,... đi vào cơ thể chúng ta qua đường ăn uống (vì các động vật này đều nằm trong chuỗi thức ăn của con người).

Chính vì vậy, các nước đang có xu hướng hạn chế hoặc cấm sử dụng các loại nhựa xốp đựng thực phẩm dùng một lần. Thậm chí nhiều quốc gia còn không đưa polystyrene vào chương trình thu gom rác tái chế. Loại rác thải này phải để tách ra khỏi các loại rác khác và được xử lý riêng. Chính phủ Đức bắt buộc các công ty phải chịu trách nhiệm tái chế hoặc tiêu hủy các bao bì làm từ PS mà họ sản xuất ra.

Tôi nghĩ Việt Nam cũng nên áp dụng như thế, cứ “đè” mấy nhà cung ứng hộp xốp ra mà bắt nộp thuế bảo vệ môi trường. Bên cạnh đó, nhà nước ta cũng phải có hành động tương xứng, tức là phải thu gom các loại rác thải làm từ nhựa PS và tách riêng ra để xử lý.

Đồng thời, phải giám sát chặt chẽ các cơ sở sản xuất nhựa PS để tránh tình trạng họ bỏ vào những chất phụ gia cấm, gậy hại cho cơ thể. Hiện nay, Ấn Độ và Đài Loan cũng đã cấm dùng nhựa xốp PS để đựng thực phẩm vì lý do môi trường.

Hỏi: Thưa ông, nếu như vậy thì chúng ta có cách nào để “giải cứu” cho những hộp xốp này không ạ?

Xem thêm: hộp giấy, hộp bã mía

Chuyên gia Vũ Thế Thành: Cách đây vài năm, các chuyên gia đã tìm ra ấu trùng của một loài bọ có khả năng tiêu hóa nhựa PS loại xốp, đồng thời chất thải của chúng lại có lợi cho nông nghiệp. Đây là một dạng thoái biến sinh học khá thú vị, hy vọng có thể nhanh chóng có thể áp dụng vào thực tế.

Hỏi: Theo những gì ông chia sẻ, thì đồ nhựa dùng một lần cũng nên cấm sử dụng vì lý do bảo vệ môi trường. Nhưng trên thực tế rất khó để làm điều này vì sự tiện dụng của nó, đúng không ạ? Vậy thì có biện pháp nào để người tiêu dùng có thể sử dụng chúng một cách an toàn không, thưa ông?

Chuyên gia Vũ Thế Thành: Trước hết, chúng ta phải xác định rõ, đây là đồ xài một lần, do đó, xài xong nên vứt đi chứ không nên xài lại. Không dùng hộp xốp đựng thức ăn nóng, đặc biệt là các món chiên xào nhiều dầu mỡ, có tính chua. Vì chúng sẽ làm thôi styrene vào thức ăn, dù với hàm lượng ít. Chỉ nên dùng hộp xốp đựng đồ nguội. Và tuyệt đối không hâm nóng đồ ăn bằng hộp xốp trong lò vi sóng.

Tóm lại, nhựa PS dùng để đựng thức ăn xét về độ an toàn thì không có gì đáng lo ngại. Nhưng với hộp xốp thì phải sử dụng đúng cách để tránh gây hại cho sức khỏe.

Xin cảm ơn ông!